گزارش ویژه
همشهری محله دلایل حریق بافت های مسکونی در غرب تهران را بررسی می‌کند
آتش زیر خاکستر
ثریا روزبهانی_ خبرنگار
آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو زنگ خطری برای همه مجتمع‌های تجاری و مسکونی ناایمن تهران است. پهنه غربی تهران از مناطق 5، 21، 22 و 9 تشکیل شده و هریک از این مناطق به لحاظ وسعت و نوع کاربری با یکدیگر متفاوتند. مثلاً منطقه 22 با برج‌های بلندمرتبه و آسمان‌خراش‌هایش در کنار منطقه 21 و 9 با بافت‌های صنعتی، نظامی و مسکونی اغلب قدیمی‌اش در این پهنه قرار گرفته‌اند. همین پراکندگی و تضاد باعث شده تا وقت و بی‌وقت آژیر ایستگاه‌های یک و 4 آتش‌نشانی برای مهار حریق به صدا دربیاید و مأموران را به مبارزه‌ای تن به تن با آتش‌هایی بعضاً بزرگ فرا بخواند. از سویی دیگر برخی از مجتمع‌های تجاری و مسکونی در مناطق 5 و 22 ضریب ایمنی پایینی دارند که این ضعف می‌تواند فاجعه مشابه آنچه را در حادثه پلاسکو شاهد بودیم رقم بزند. در این پرونده با استناد به آمار و ارقام سازمان آتش‌نشانی تهران درباره میزان حریق در این پهنه به سراغ مدیران بحران مناطق غربی پایتخت رفتیم و با آنها درباره دلایل عمده وقوع حریق در این محدوده همصحبت شدیم.
.jpg)
سال گذشته 58 حادثه حریق در بافت مسکونی منطقه22 به ثبت رسیده که اغلب این آتش‌سوزی‌ها در برج‌ها و مجتمع‌های تجاری و همچنین بافت مسکونی رخ داده است و می‌توان از رعایت نکردن موارد ایمنی توسط خود سازنده‌ها به‌عنوان اصلی‌ترین دلیل این حادثه‌ها یاد کرد. «حسین جعفریان» دبیر ستاد بحران منطقه 22 به این موضوع اشاره می‌کند و می‌گوید: «داشتن گواهی ایمنی ساختمان یکی از شرایط لازم برای دریافت پایان کار ساختمان است. چون اغلب سازه‌های منطقه 22 در قالب تعاونی و هیئت امنایی ساخته و اداره می‌شوند، از این‌رو برخی از آنها مجوز پایان‌کار ندارند و استانداردهای آتش‌نشانی برای ایمنی ساختمان در آنها رعایت نشده است.» به گفته وی اغلب مجتمع‌های این منطقه ترکیبی است. یعنی بخش مسکونی و بخش تجاری در مجتمع‌ها وجود دارد. جعفریان به حریق‌هایی که به تازگی در منطقه اتفاق افتاده است اشاره می‌کند و می‌گوید: «نداشتن سیستم اطفای حریق فعال و تأییدیه ایمنی، دلیل آتش‌سوزی در مجتمع‌های طوبی، ایران‌مال و مجتمع 240 واحدی پارامیس بود. این در صورتی است که اگر سیستم اعلام حریق فعال باشد در زمان وقوع حریق هشدار می‌دهد. همچنین سریع به کار افتاده و حریق را خاموش می‌کند. متأسفانه اغلب این سیستم‌ها نمایشی است و کار نمی‌کنند. برای مثال در یکی از مراکز شناخته شده، جعبه فایر باکس خالی و شیلنگ آتش‌نشانی ندارد و اگر حریقی در این مرکز رخ دهد، نمی‌توان آن را به موقع مهار کرد. وقتی ابتدایی‌ترین نکات ایمنی رعایت نمی‌شود نباید انتظار داشت تا اصلاً حریقی رخ ندهد یا در زمان آتش‌سوزی آن را سریع خاموش کرد.» دبیر ستاد بحران منطقه درباره فعالیت این اداره برای پیشگیری از وقوع این‌گونه حوادث در منطقه 22 می‌گوید: «آتش‌نشانی از مراکز تجاری، اداری و فرهنگی و همچنین مجتمع‌های بزرگ بازدید می‌کند و در صورت وجود نواقص ایمنی و حادثه‌ساز، آنها را به شهرداری اعلام می‌کند و به این مراکز و مجتمع‌ها اخطار می‌دهد. از طرفی ستاد مدیریت بحران منطقه برای پیشگیری از بروز این حوادث و همچنین مقابله با آن دوره‌های مختلف آموزشی امداد و نجات و اطفای حریق را در مراکز و مجتمع‌های بزرگ برگزار می‌کند.»
علت حادثه: حریق در برج‌های بلندمرتبه و مراکز تجاری به دلیل رعایت نکردن موارد ایمنی و نداشتن گواهی ایمنی ساختماننقاط بحران‌زا و قرمز منطقه در زمینه حریق: مجتمع‌های تجاری و مسکونی ناایمن
راهکار برای جلوگیری از وقوع حریق: رعایت استانداردهای آتش‌نشانی برای ایمنی ساختمان، تأمین و تجهیز مداوم ادوات ایمنی در برج‌ها و مراکز تجاری منطقه
.jpg)
«یکپارچه‌سازی ایمنی» بهترین راهکار برای جلوگیری از وقوع حریق در پهنه غربی تهران است. متأسفانه با وجود تلاش‌های فراوان و صرف هزینه‌های بسیار برای ایمن کردن اماکن مختلف شهری، هنوز تعداد انگشت‌شماری از این مراکز مفاد دستورالعمل‌های ایمنی را به‌طور کامل اجرا و گواهی ایمنی را دریافت کرده‌اند، چرا که به گفته دبیر ستاد بحران منطقه 9 هنوز به این باور نرسیده‌ایم که باید قبل از وقوع حادثه اقدامات پیشگیرانه را برای جلوگیری از حریق یا کاهش خسارات احتمالی انجام دهیم. خسروی می‌گوید: «هنوز خودمان به رعایت کردن قوانین و نکات ایمنی اعتقادی نداریم. فکر می‌کنیم هیچ‌وقت اتفاقی برای ما نخواهد افتاد. به همین دلیل کاری را که می‌دانیم اشتباه است، انجام می‌دهیم. برای مثال در منطقه 9 کارگاه‌ها و کارخانه‌های بسیاری فعالیت می‌کنند و نگهداری تینر در این کارخانه‌ها ممنوع است، اما آنها گالن‌های تینر را هم ذخیره می‌کنند. این موضوع می‌تواند یکی از دلایل شیوع آتش‌سوزی و حریق در این منطقه باشد. از طرف دیگر نحوه برخورد نهادهای نظارتی با خاطیان و متخلفان ضعیف است و این نهاد فقط به دادن هشدار و اخطار کفایت می‌کند. آتش‌نشانی به‌عنوان متولی تأمین ایمنی شهر باید عزم خود را جزم کند و برای تمام نقاط، چه مسکونی و چه اداری، داشتن تأییدیه ایمنی را با هماهنگی دستگاه قضایی الزامی کند.» بیش از نیمی از بناهای منطقه9 فرسوده است. در همین رابطه این موضوع می‌تواند یکی از دلایل بروز حریق در این منطقه به شمار آید. خسروی در این‌باره می‌گوید: «فرسودگی بناها یکی از دلایل اصلی افزایش آمار حریق در این منطقه است. قدمت خانه‌های مسکونی در این منطقه زیاد است و حتی در برخی بناها امکان بازسازی هم وجود ندارد.»
علت حادثه: حریق در کارخانه‌ها به دلیل نگهداری از مواد قابل اشتعال و در بافت‌های مسکونی به‌دلیل فرسوده بودننقاط بحران‌زا و قرمز منطقه در زمینه حریق: مراکز انتظامی و نظامی به دلیل داشتن انبار مهمات فرودگاه مهرآباد به دلیل لوله انتقال سوخت کارخانه‌های شیر پاک و پگاه و کارگاه رنگ‌سازی به دلیل وجود مواد احتراق‌زا
راهکار برای جلوگیری از وقوع حریق: رعایت نکات ایمنی، مدیریت یکپارچه برای نظارت دقیق و همچنین برخورد با متخلفان
جای خالی مدیریت
سال 1395 آتش از دل محله شهران فوران و آسمانش را سرخپوش کرد. نشست زمین در میدان شهران باعث شکستگی خط لوله گاز و انفجاری مهیب در این منطقه شد. انفجاری که گودالی عمیق در خیابان ایجاد کرد و شعله‌های آن تا ارتفاع ۲۰ متری به هوا بلند شد. همین حادثه کافی بود تا ضعف نهادهای اجرایی را در مقابله با این آتش‌سوزی به نمایش بگذارد. به گفته «احمد صادقی» رئیس وقت سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران هرچند که خوشبختانه با انجام عملیات ایمن‌سازی و تخلیه ساختمان‌های مجاور در محل حادثه انفجار لوله گاز منطقه کوهسار هیچ‌یک از شهروندان و ساکنان محل آسیب جانی ندیدند و این تنها حادثه خسارت مالی در پی داشت، اما نکته مهم و قابل تأمل این است که محقق نشدن مدیریت یکپارچه شهری باعث شده تا هر نهاد، سازمان و شرکت خدماتی به‌صورت جداگانه کار کند. اگر مدیریت یکپارچه شهری وجود داشت در نتیجه همه خطوط خدماتی از کانال تأسیسات شهری عبور داده می‌شد و ضریب بروز چنین سوانحی به صفر می‌رسید. هرچند در طول این 3 سال حریق وسیعی در این منطقه رخ نداده است، اما آتش‌سوزی اخیر در مجتمع تجاری معروف در حال ساخت و همچنین مجتمع مسکونی کوهسار می‌تواند مهر تأییدی برای رعایت نکردن نکات ایمنی و نبود نظارت اصولی باشد.
سال گذشته 28 حریق در مراکز تجاری و کسبی و 217 آتش‌سوزی در بافت مسکونی در منطقه 5 رخ داده است. به گفته «مهدی داوری» مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران، میزان حادثه حریق 19درصد در سال 1397 در منطقه 5 کاهش داشته است. اما نباید از این نکته غافل بود که تعداد آتش‌سوزی‌ها به‌ویژه در بافت مسکونی این منطقه با مناطق دیگر پهنه تفاوت چشمگیری دارد و بیشترین آمار حریق را به خود اختصاص داده است. «علیرضا حاجی بزرگی» دبیر ستاد مدیریت بحران منطقه 5 دلایل عمده حریق امسال در این منطقه آتش گرفتن علف‌های هرز در بوستان‌ها و نقاط جنگلی همچون کوهسار و کن عنوان می‌کند و می‌گوید: «امسال بارندگی زیاد بود و علف‌های هرز در بوستان‌های رو باز مثل کوهسار رشد کردند. به دنبال آن هوا گرم و این افزایش دما باعث شد تا علف‌ها آتش بگیرند. به همین‌دلیل برای جلوگیری از حریق با هماهنگی معاونت خدمات شهری و شهرداری‌های نواحی، علف‌های هرز از بوستان‌ها و محدوده محله‌ها پاکسازی شد.» وی همچنین در ادامه به شناسایی ساختمان‌های پرخطر اشاره می‌کند و می‌گوید: «از سوی کارشناسان ستاد مدیریت بحران منطقه ساختمان‌های پرخطر شناسایی و به سازمان آتش‌نشانی معرفی می‌شود تا اقدامات ایمن‌سازی برای آنها در دستور کار قرار گیرد.» به گفته حاجی بزرگی معمولاً مجتمع‌های اداری و تجاری در این منطقه دچار حریق می‌شوند و علت آن هم به اتصالات برقی بر می‌گردد.
علت حادثه: سیم‌کشی غیر‌استاندارد، سهل‌انگاری و اتصالات برق نقاط بحران‌زا و قرمز منطقه در زمینه حریق: مراکز تجاری و بناهای مسکونی غیر‌ایمن
راهکار برای جلوگیری از وقوع حریق: رعایت استانداردهای آتش‌نشانی در بافت‌های مسکونی و مراکز تجاری منطقه
.jpg)
با وجود به اینکه بافت کارگاهی و صنعتی در منطقه 21 زیاد است، اما بر اساس آمار سازمان آتش‌نشانی تهران، کمترین میزان حریق در بافت تجاری با 4 مورد آتش‌سوزی به این منطقه اختصاص پیدا می‌کند. «هادی اسماعیلی» دبیر ستاد مدیریت بحران و پدافند غیرعامل این منطقه می‌گوید: «رسالت ستاد مدیریت بحران ورودی غربی پایتخت، ایجاد آمادگی مستمر برای مقابله با بحران‌های ناشی از حوادث فاجعه‌بار است. این مقابله از طریق اجرای مانورهای مختلف و آمادگی شهروندان تثبیت می‌شود. در همین زمینه بازنگری در نحوه اجرای مانورهای پیشین، برگزاری مانورهای مدیریت بحران براساس اهداف کلی اطلاع‌رسانی، تصمیم‌گیری و هماهنگی، برقراری ارتباطات، هدایت‌پذیری منابع و ماهیت اجرایی آن در دستور فعالیت‌های این ستاد گنجانده شده است.» بر اساس آمار سازمان آتش‌نشانی شهرداری تهران بیش از 75درصد از حوادث حریق در مراکز تجاری و کسبی به دلیل سهل‌انگاری و بی‌دقتی مغازه‌داران رخ می‌دهد. بیش از 50درصد از حوادث حریق در بافت‌های مسکونی این منطقه هم به همین عامل بر می‌گردد.
علت حادثه: سیم‌کشی غیر‌استاندارد، سهل‌انگاری و اتصالات برق نقاط بحران‌زا و قرمز منطقه در زمینه حریق: مراکز تجاری و بناهای مسکونی غیر‌ایمن
راهکار برای جلوگیری از وقوع حریق: رعایت استانداردهای آتش‌نشانی در بافت‌های مسکونی و مراکز تجاری منطقه
.jpg)
در همینه زمینه :
